Świdnica leży w południowo-zachodniej Polsce, na Dolnym Śląsku, w bezpośrednim sąsiedztwie autostrady A4, w odległości 50 km od Wrocławia.

To to ponad 700-letnie historyczne miasto kupieckie, jedna ze stolic dawnego Księstwa Świdnicko-Jaworskiego, a dziś 61-tysięczne miasto o bogatej kulturze i rozwijającej się gospodarce.

Jest miastem o charakterystycznej, zwartej zabudowie, której jądro stanowi zapoczątkowane w średniowieczu i kształtowane przez kolejne wieki stare miasto. Centrum oraz peryferie miasta otacza 11 malowniczych parków, powstałych głównie na bazie XVIII-wiecznych fortyfikacji.

Historia

Pradzieje

Korzystne warunki naturalne i dogodne położenie sprawiły, że okolice Świdnicy zostały zasiedlone już w neolicie (4500-1800 lat p.n.e). W okresie wczesnego średniowiecza rejon ten był zamieszkiwany przez słowiańskie plemię Ślężan. Ok. 990 r. Śląsk został zajęty przez księcia Polan Mieszka I i przyłączony do Polski.

Okres piastowski (990-1392)

Świdnicę po raz pierwszy nazwano miastem (civitas) w dokumencie z 1267 r. Nieznany jest dokument lokacyjny, ale przypuszcza się, że Świdnica została miastem ok. 1250 r. W tym okresie Świdnica należała do Księstwa Wrocławskiego. Właśnie wrocławski książę Henryk IV, zwany Prawym, nadał miastu dwa przywileje, które pozwoliły na burzliwy jego rozwój. Było to prawo szrotu (1278 r.) i prawo mili (1285 r.) Po bezpotomnej śmierci Henryka IV Świdnica wraz z częścią Księstwa Wrocławskiego przypada w 1290 r. Bolkowi I Surowemu, który podniósł miasto do rangi stolicy księstwa. Książę ten stał się protoplastą dynastii Piastów świdnickich.

Na początku XIV w. miasto posiadało już mury obronne z sześcioma bramami, kościół parafialny i dwa klasztory. W 1285 r. w Świdnicy funkcjonował cech piekarzy, tkaczy, garncarzy, szewców, kuśnierzy i krawców. W 1308 r., siedem lat po śmierci ojca, pełnię władzy przejął najstarszy syn Bolka I, Bernard. Mając jednak dwóch braci, zmuszony był podzielić księstwo na trzy części. Ponownie ziemie częściowo zjednoczył i z czasem znacznie powiększył jego syn Bolko II Mały, panujący w latach 1326-1368. Pod koniec swoich rządów był najpotężniejszym władcą na Śląsku, a ziemie Księstwa Świdnicko-Jaworskiego rozciągały się od Dzierżoniowa i Niemczy aż po Łużyce. W 1353 r. Bolko II zawarł z królem Czech Karolem Luksemburgiem układ sukcesyjny, w którego rezultacie Księstwo Świdnicko - Jaworskie po śmierci w 1392 r. wdowy po Bolku II – Agnieszki przeszło pod panowanie czeskie. Niemal równo stuletni okres panowania Piastów świdnickich był dla miasta okresem burzliwego rozwoju. Świdnica szeroko słynęła z produkcji doskonałego piwa, sukna i noży. Miastem rządziła rada miejska, na czele której stał burmistrz. Nie zawsze jednak wszystko szło pomyślnie – tok życia zaburzany był wielkimi klęskami żywiołowymi (w pożarze w 1313 r. miało spłonąć całe miasto z wyjątkiem dwóch kościołów) oraz niepokojami społecznymi i wojnami. Mimo wszelkich nieszczęść miasto rozwijało się i zwiększało swoje znaczenie. Pod koniec XIV w. liczyło ok. 6.000 mieszkańców.

Zabytki Świdnicy

Kościół Pokoju p.w. św. Trójcy (ewangelicko-augsburski)

Najcenniejszy zabytek sakralnej sztuki protestanckiej Śląska, uważany zarazem za największy drewniany kościół w Europie. Wpisany na listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO. Oryginalne barokowe wnętrze świątyni jest jedynym swego rodzaju odstępstwem od typowego surowego kanonu protestanckiego. Na szczególną uwagę zasługują barokowe elementy zdobnicze ołtarza głównego, ambony, organów dużych i małych oraz lóż okalających świątynię od wewnątrz.

Katedra p.w. św. StanisŁawa i Wacława

W głównej formie jest budowlą gotycką. Kościół posiada drugą co do wysokości wieżę na Dolnym Śląsku i trzecią w Polsce (po klasztorze na Jasnej Górze w Częstochowie). Barokowe wnętrze pochodzi z przełomu XVII i XVIII wieku. Do najważniejszych elementów zdobniczych należą: ołtarz Zaśnięcia NMP w formie pentaptyku w 1492 r., chór Bractwa Maryjnego, zwany również Chórem Mieszczan z 1468 r., posiadający bogate późnogotyckie zdobienie oraz ołtarz główny z 1694 r. Wzorowany na ołtarzu paryskiego kościoła Val De Grace.

Ratusz

Już w 1291 r. pojawiła się pierwsza wzmianka o domu kupieckim stojącym pośrodku Rynku. W 1330 r. funkcjonuje piwnica ze składem win, oraz murowane kramy sukienników i szewców. Sześć lat później rada miejska, odbywająca posiedzenia w domu kupieckim, postanawia przenieść swą siedzibę na piętro, z czego wynika, że budynek był co najmniej dwukondygnacyjny.

Ratusz i wieża ratuszowa były symbolem niezależności miasta. Część badaczy sądzi, że wieża powstała dopiero w 1377, z okazji całkowitego wykupienia wójtostwa przez miasto, jednak ostatnie badania fundamentów wieży pozwalają sądzić, że wieża jest około stu lat starsza, niż dotychczas przypuszczano. Pewne jest jednak, że w czasie wielkiego pożaru miasta w 1393 r. wieża uległa niemal całkowitemu zniszczeniu. Odbudowano ją dopiero w 1450 r. W 1528 r. kolejny pożar zniszczył wieżę aż do fundamentów. Odbudowano ją nieco szybciej niż poprzednio, bo po dwudziestu latach, a po dalszych siedmiu zainstalowano zegar. Trudny czas wojny trzydziestoletniej wieża przetrwała szczęśliwie. Dopiero wielki pożar miasta w 1716 r. dokonał kolejnej rujnacji. Odbudowę przeprowadzono w rekordowym tempie, bo już pod koniec następnego roku stała nowa wieża, z dzwonami i zegarem. Ponowne zniszczenie przyniosła wojna siedmioletnia. W 1757 r., w czasie ostrzału miasta przez Austriaków, celne trafienie zwaliło szczyt do wysokości zegara. W czasie przeprowadzonej 7 lat później odbudowy wzorowano się na wieży kościoła parafialnego. W tym stanie wieża przetrwała 202 lata. 5 stycznia 1967 r. prace rozbiórkowe w otoczeniu wieży spowodowały naruszenie konstrukcji i o godzinie 15.16 wieża zawaliła się.

Kolumna Św. Trójcy - rynek

Barokowa kolumna Świętej Trójcy wykonana jest z czerwonego piaskowca. Posąg anonimowego autorstwa ufundowany został w 1693 r. przez starostę świdnicko - jaworskiego Joachima von Sinzendorfa.

Zespół rzeźb w rynku

Ozdobą świdnickiego Rynku są dzieła miejscowego artysty Georga Leonarda Webera, tworzącego na przełomie XVII i XVIII w. Są to posągi św. Floriana i św. Jana Nepomucena, stojące w rogach bloku śródrynkowego, oraz mitologiczne postacie Atlasa i Neptuna, zdobiące dwie fontanny. Najefektowniejszym dziełem Webera jest studnia z Neptunem, pochodząca z 1732 r. Zbudowana została na miejscu starszej, XVI-wiecznej fontanny.

Fortyfikacje

Ważnym elementem miasta średniowiecznego były mury obronne. Do fortyfikowania Świdnicy murem kamiennym przystąpiono najprawdopodobniej w drugiej połowie XIII w. Dokument księcia wrocławskiego Henryka Probusa z 1285 r. zabrania świdnickim Żydom zajmowania się czymkolwiek z wyjątkiem budowy i stróżowania murów miejskich. Prace fortyfikacyjne trwały przez cały XIV i XV wiek, m.in. w 1486 r. rozpoczęto budowę trzeciego pasa murów, uzbrojonego w liczne wieże.

Z umocnień fryderycjańskich zachowało się sporo elementów. Zwłaszcza obiekty podziemne nie uległy rozbiórce - po prostu je zasypano. Z zachowanych obiektów największe wrażenie robi podwalnia - kazamata komunikacyjna wału wewnętrznego wzdłuż kościoła parafialnego. Zachował się w doskonałym stanie odcinek długości 260 m. Zachowała się również kazamata zewnętrzna Bramy Witoszowskiej

Muzeum dawnego kupiectwa

Powstało w 1967 w ratuszu, w nawiązaniu do tradycji kupieckiej miasta. Stałe ekspozycje muzeum prezentują aranżacje: dawnej karczmy, apteki, sklepu, domu wagi, urzędu miar oraz kasy sklepowe, etykiety, pieniądze, odważniki i miary.

Muzeum broni i militariów

Znajduje się w podziemiach XVIII wiecznego wału głównego twierdzy świdnickiej. Można w nim zobaczyć zbiory broni strzeleckiej, maszynowej i wielokalibrowej, a także sprzęt ciężki z XIX i XX wieku.